از منبر تا ميدان؛ داستان سه عالم شهيد و وحدت‌گراي سوريه
حضور تاريخي تمدن‌هاي بزرگ و جايگاه دمشق به عنوان قلب فرهنگي و سياسي شام، نقش كليدي در معادلات منطقه‌اي و جهاني دارد. مسئله‌اي كه اهميت نقش علما و رهبران مذهبي را در پاسداري از اين سنگر حياتي، دوچندان كرده بود.
به گزارش خبرنگار فرهنگي خبرگزاري تسنيم، در قرون معاصر، عالمان دين همواره نقشي كليدي در پاسداري از هويت ديني، استواري اجتماعي و پايداري در برابر دشمنان ايفا كرده‌اند. درآپريل راس سرزمين‌هايي چون ايران، فلسطين، لبنان، عراق و سوريه، عالمان مجاهد نه‌تنها مشعل‌داران معارف اسلامي و الهي بوده‌اند، بلكه با ايستادگي در صف نخست مقاومت و فداكاري، جان خود را سپر ملت‌ها كردند. اين عالمان، در بحران‌هاي سهمگين عصر جديد، با شجاعت، عقلانيت و حضور ميداني، الهام‌بخش نيروهاي مقاومت شدند و دشمنان امت اسلامي را به عقب راندند.
سوريه به دليل حساسيت ژئوپوليتيكي كه دارد، از نقاط راهبردي و تعيين‌كننده جبهه مقاومت به شمار مي‌رود. اين سرزمين، هم‌مرز با فلسطين اشغالي، لبنان، عراق و تركيه است و پل ارتباطي حياتي محور مقاومت ميان ايران، عراق، لبنان و فلسطين محسوب مي‌شود. حضور تاريخي تمدن‌هاي بزرگ و جايگاه دمشق به عنوان قلب فرهنگي و سياسي شام، نقش كليدي در معادلات منطقه‌اي و جهاني دارد. مسئله‌اي كه اهميت نقش علما و رهبران مذهبي را در پاسداري از اين سنگر حياتي، دوچندان كرده بود. در ادامه، سه چهره برجسته از علماي مجاهد و شهيد سوري يعني شيخ عدنان الأفيوني، شيخ محمد سعيد رمضان البوطي و شيخ رسول شحود را معرفي خواهيم كرد.
1. شيخ عدنان الأفيوني
شيخ عدنان الأفيوني، يكي از برجسته‌ترين علما و شخصيت‌هاي مذهبي سوريه بود كه به عنوان مفتي دمشق و ريف دمشق خدمت مي‌كرد. او متولد شهر دمشق بود و بخش مهمي از زندگي خويش را به تعليم و ترويج علوم ديني و تربيت شاگردان در مدارس و مساجد دمشق گذراند. نقش محوري وي در عرصه ديني، او را به يكي از صداهاي وحدت ملي و مذهبي در سوريه بدل كرده بود.
شيخ الأفيوني نه فقط به لحاظ فقهي، بلكه از منظر اجتماعي نيز مرجع بسياري از اهالي دمشق و اطراف آن بود. او در دوران بحران سوريه، همواره بر وحدت اسلامي، همزيستي شيعه و سني و حفظ انسجام ملي تأكيد مي‌ورزيد و در خطبه‌ها و سخنراني‌هايش پيوسته خواستار اجتناب از خشونت و تفرقه بود.
نام شيخ الأفيوني گره خورده بود با پروژه‌هاي آشتي ملي و تلاش براي بازگشت آوارگان به خانه‌هايشان. وي در بسياري از مأموريت‌هاي ميانجي‌گرانه حضور داشت و نقش مهمي در آشتي ميان گروه‌هاي مختلف ايفا كرد. تلاش‌هاي وي باعث محبوبيت و در عين حال كينه گروه‌هاي افراطي و مخالف وحدت شد.
سرانجام، شيخ عدنان الأفيوني در تاريخ 22 اكتبر 2020 (اول آبان 1399) بر اثر يك انفجار هدفمند و تروريستي در اطراف دمشق به شهادت رسيد. ترور او نماد نفوذ تفرقه‌افكنان خارجي و داخلي در جامعه ديني سوريه بود. شهادت وي بازتاب گسترده‌اي در جهان اسلام داشت و علماي مذاهب گوناگون، اين جنايت را محكوم كردند.
2. شيخ محمد سعيد رمضان البُوطي
شيخ محمد سعيد رمضان البوطي يكي از شناخته‌شده‌ترين چهره‌هاي ديني جهان اسلام و مشهورترين عالم شافعي عصر خود بود. وي در سال 1929 ميلادي در روستاي جليكا (بوتان، تركيه) متولد شد و از كودكي همراه خانواده به دمشق مهاجرت كرد. تحصيلات ديني ابتدايي را نزد پدرش ملارمضان و ديگر اساتيد برجسته دمشق گذراند و سپس در دانشگاه الازهر قاهره نيز به مدارج عالي رسيد.
شيخ البوطي ده‌ها سال استاد دانشگاه دمشق و امام جماعت مسجد اموي بود و صدها كتاب و مقاله در موضوعات فقهي، الهياتي، عرفاني و روش‌شناسي اسلامي منتشر كرد. آثارش در سراسر جهان اسلام تدريس مي‌شود و او را «شيخ شام» مي‌نامند. مواضع ضد تكفيري و انتقادهايش از گروه‌هاي افراطي و حمايت از محور مقاومت، باعث شد آماج حملات تبليغاتي و تهديد قرار گيرد.
در جريان ناآرامي‌هاي سوريه، شيخ البوطي بارها بر ضرورت مبارزه با تفرقه، حمايت از وحدت سرزمين شام و مقابله با گروه‌هاي مسلح خارجي تأكيد كرد. سخنان و فتاواي او به يكي از مهم‌ترين صداهاي عقلانيت و ضد فرقه‌گرايي مبدل شد، گرچه از سوي رسانه‌هاي افراطي مورد هجمه شديد قرار گرفت.
در نهايت، در 21 مارس 2013/ فروردين 1392 هنگام برگزاري جلسه درس و وعظ در مسجد إيمان دمشق، به همراه ده‌ها تن از شاگردانش در انفجار انتحاري مزدوران تكفيري به شهادت رسيد. شهادت او ضايعه‌اي بزرگ براي جهان اسلام بود و موجي از محكوميت‌هاي بين‌المللي را به‌همراه داشت.
3. شيخ رسول شَحّود
شيخ رسول شحود، يكي از علماي برجسته و فعال شيعه در سوريه بود كه عمر خود را وقف خدمت به اهل بيت عليهم السلام و مردم سوريه كرد. او كه از رهبران جريان روحانيت شيعه در سوريه به‌شمار مي‌رفت، نقش مهمي در ترويج فرهنگ اهل بيت و دفاع از آرمان‌هاي مقاومت ايفا كرد. مديريت چندين مسجد و فعاليت‌هاي فرهنگي و اجتماعي، از او چهره‌اي محبوب و تأثيرگذار ساخته بود.
شهيد شحود، به شجاعت و ظلم‌ستيزي شهرت داشت و همواره در خط مقدم دفاع از مظلومان و مقابله با تفكرات انحرافي حضور داشت. فعاليت‌هاي او در حمص و مناطق اطراف، موجب تقويت روحيه جامعه شيعه و اتحاد بين مذاهب در اين منطقه مي‌شد. همين مواضع صريح و انقلابي، او را در معرض تهديد گروه‌هاي افراطي قرار داده بود.
حزب‌الله لبنان و ديگر گروه‌هاي مقاومت، ترور او را به شدت محكوم كردند و آن را در راستاي تلاش براي برهم زدن وحدت و ثبات در سوريه دانستند. همچنين گزارش‌هايي مبني بر دخالت گروه‌هايي مانند باند جولاني در اين جنايت منتشر شد كه نشان از سازمان‌يافتگي پشت پرده اين ترور داشت.
شيخ رسول شحود در تاريخ 11 مه 2024 (22 ارديبهشت 1403) در خودروي شخصي خود در منطقه المزرعه حمص، هدف گلوله افراد مسلح ناشناس قرار گرفت و به شهادت رسيد. شهادت اين عالم مجاهد، ضايعه‌اي براي جبهه مقاومت و جامعه شيعه سوريه بود و بار ديگر ضرورت هوشياري در برابر توطئه‌هاي دشمنان را آشكار كرد.
برچسب: ،